اسلام به گونه‏ای اساسی و ریشه‏ای تمام نیازهای جامعه و پیروان خود را بررسی کرده و راه‏حلهایی را ارائه داده که ضامن و در بردارنده‏ی گسترش عدالت و مساوات است. بعضی از این قوانین عبارتند از: زکات، خمس، صدقه و وقف که به مدد آنها مشکلات اقتصادی جامعه بر طرف می‏شود و طبقه‏ی سرمایه دار همردیف گروه محروم و مستضعف می‏شود. ولی با گسترش جامعه اسلام از نظر جمعیت و محدوده‏ی جغرافیایی نیازهای بشر نسبت به گذشته تفاوت بسیاری یافت. بدین جهت نیاز به منابع اقتصادی ضرورت بیشتری یافت.

 
از این رو وقف در میان مسلمانان دارای ارزش والایی است. چرا که در پیشبرد شئون زندگی و استحکام پایه‏های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، و بهداشتی جامعه اسلامی نقش موثر و به سزایی داشته است.اسلام به پیروان خود دستور داده تا با اجرای دستورات قرآن و شارع مقدس برای محرومیت زدایی از جامعه‏ی اسلامی اقدام کنند. یکی از روشهای نیکو و سنتهای حسنه «وقف» است. وقف از دیر باز به شکلهای گوناگونی در تاریخ بشر وجود داشته است و اسلام آن را در مسیری روشن، منطقی، هدفدار، مترقی و دقیق نهاده است.

گرچه متأسفانه درباره‏ی آثار معنوی، اقتصادی و اجتماعی وقف کمتر تحقیق شده، از سوی دیگر نگارنده خود را در مقامی نمی‏بیند که در تمام این ابعاد مطالبی بنگارد، بنابراین و به مصداق آیه‏ی «لا یکلف الله نفسا الا وسعها» و با استمداد از درگاه خداوند به اندازه‏ی توانایی خویش فقط درباره‏ی «وقف در سیره‏ی پیامبر (ص) و امامان شیعه» می‏پردازیم. به امید این که در آغاز باعث دلگرمی و نمونه‏ای برای راهبردهای علمی در جامعه‏ی اسلامی و مسلمانان باشد و مردم نیز درباره‏ی وقف همان شیوه‏ای رادر پیش گیرند که راهبران راستین آنان پیموده‏اند.
درباره‏ی وقف و ارزش و ویژگی‏های آن روایات متعددی نقل شده که چند نمونه رابیان می‏کنیم.

در حدیث مشهوری از رسول خدا (ص) نقل شده که فرموده‏اند:
«اذا مات ابن آدم انقطع عمله، الا فی ثلاث، صدقة جاریة، او علم ینتفع به، او ولد صالح یدعو له» (1)
یعنی: هر گاه فرزند آدم بمیرد عمل او قطع می‏شود مگر از سه چیز: صدقه‏ی جاریه (وقف به عنوان نمونه‏ای از صدقه جاریه) علمی که از آن سود برده شود. یا فرزند صالحی که برای او دعا کند.

1- وسائل الشیعة، 292 / 13. عوالی اللئالی، 283 / 3،ج 17. مسند ابن حنبل، 372 / 2، ش 8627. بحار الانوار، 22 / 2. سنن ترمذی، 1376.